Tiếp đó, phiên họp cấp bộ trưởng dự kiến diễn ra vào giữa tháng 3/2015 sẽ giải quyết các vấn đề ở cấp cao hơn, mang tính chính trị nhạy cảm. Phiên họp này ban đầu dự định tổ chức vào tháng cuối tháng 2 - đầu tháng 3, nhưng sau lại bị đẩy lùi sang giữa tháng 3 để chờ kết quả từ việc Quốc hội Hoa Kỳ xem xét thông qua TPA cho tổng thống (quyền đàm phán nhanh cho phép một FTA được thông qua cả gói khi kết thúc đàm phán), dự kiến sẽ diễn ra trong tháng 3. Tin cho biết chính quyền Obama dường như đang chờ đợi TPA sẽ được thông qua lần này hoặc ít nhất có thêm một số tiến triển tại Quốc hội làm cái cớ để thuyết phục các Bộ trưởng các nước TPP kết thúc nhanh đàm phán này.
Trước khi các cuộc đàm phán diễn ra, Quyền phó Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Wendy Cutler đã sang Nhật để nối lại các cuộc thảo luận song phương với nước này về tiếp cận thị trường đối với các sản phẩm nông nghiệp và ô tô trong TPP, từ ngày 13-16/01/2015. Tại cuộc họp báo sau cuộc thảo luận, bà Wendy Culter cho biết hai bên đã xác định được “điểm dừng chân” cho các vấn đề còn nhiều tranh cãi. Đặc biệt, đã có nhiều tiến triển đạt được trong đàm phán về lĩnh vực ô tô như các rào cản phi thuế, giải quyết tranh chấp và một số vấn đề về tiếp cận thị trường.
Về lĩnh vực nông nghiệp, mặc dù không có nhiều thông tin sau cuộc thảo luận lần này, nhưng trước đó, hồi đầu tháng 12/2014, Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Michael Froman đã từng phát biểu trước một nhóm thành viên Đảng Dân chủ rằng Hoa Kỳ và Nhật Bản đã đạt được tiến triển đáng kể trong đàm phán về tiếp cận thị trường đối với các sản phẩm nông nghiệp. Trong đó, đàm phán về thịt bò và các sản phẩm sữa đạt kết quả khả quan nhưng đối với sản phẩm gạo thì hai bên mới chỉ bắt đầu đàm phán và dự đoán sẽ gặp nhiều khó khăn.
Được biết Hoa Kỳ đã từng từ chối bản chào mở cửa thị trường nông nghiệp của Nhật Bản đưa ra hồi tháng 9/2014 vì cho rằng bản chào này không đầy đủ và do đó Hoa Kỳ cũng rút lại bản chào của họ cho Nhật Bản về phụ tùng ô tô.
Đàm phán về tiếp cận thị trường giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản đặc biệt đối với các sản phẩm nông nghiệp và ô tô là một trong những điểm mấu chốt trong đàm phán TPP. Hiện tại các thành viên khác dường như vẫn đang chờ đợi kết quả từ cuộc đàm phán song phương này để đưa ra phương án cuối cùng của mình.
Chẳng hạn như Canada vừa qua đã bị Bộ trưởng Nông nghiệp Hoa Kỳ Tom Vilsack, trong một cuộc họp ngày 09/12/2014 của Ủy ban Tư vấn Nông nghiệp thuộc Hội đồng Thương mại Tương lai của Hoa Kỳ, chỉ trích là “không nhiệt tình tham gia vào các cuộc đàm phán về mở cửa thị trường”. Hiện tại, Hoa Kỳ vẫn đang yêu cầu Canada mở cửa hơn nữa đối với các sản phẩm sữa và gia cầm, còn nước này thì có vẻ như vẫn đang chờ đợi xem Nhật Bản sẽ chấp nhận mở cửa thị trường nông nghiệp của nước họ như thế nào, và Hòa Kỳ sẽ mở cửa thị trường mua sắm công của họ ra sao để đưa ra bản chào cuối cùng của mình.
Như vậy, nếu bài toán giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản được giải thì triển vọng kết thúc đàm phán TPP sẽ khả quan hơn rất nhiều.
Một tín hiệu tích cực khác cũng cho thấy các nước TPP đang chuẩn bị sẵn sàng cho việc kết thúc đàm phán. Đó là việc một số nước đang có ý định hoặc đã bắt đầu rà soát pháp lý các chương đã hoàn thành trong TPP, theo một số nguồn tin, hiện đã có 15 trên 29 chương TPP là kết thúc đàm phán. Động thái này là nhằm giảm thiểu các công đoạn có thể gây chậm trễ cho quá trình kết thúc đàm phán và ký kết hiệp định.
Chẳng hạn như ở Hoa Kỳ, Tổng thống muốn ký kết một hiệp định phải gửi bản thảo chi tiết của hiệp định cho Ủy ban Thương mại Quốc tế (ITC) và thông báo tới Quốc hội trước ít nhất 90 ngày. 90 ngày là khoảng thời gian để ITC tiến hành phân tích các tác động kinh tế của hiệp định và Quốc hội sẽ bỏ phiếu thông qua việc ký hiệp định đó dựa trên những phân tích của ITC. Do đó, việc rà soát trước các Chương trong TPP có thể giúp rút ngắn thời gian phân tích của ITC mặc dù cơ quan này không nhất thiết phải dựa vào các kết quả rà soát đó.
Vì vậy, theo tính toán nếu Hoa Kỳ muốn ký kết TPP vào giữa năm 2015 thì Tổng thống Obama phải gửi bản thảo hiệp định cho ITC và thông báo tới Quốc hội nước này vào đầu tháng 04/2015, cũng có nghĩa là các nước TPP phải kết thúc đàm phán vào trước thời hạn đó.
Theo một nguồn tin, trong các cuộc nói chuyện với các Thượng nghị sỹ đầu tháng 01/2015, ông Froman đã đề cập tới chuyện các cuộc đàm phán TPP có thể kết thúc trong vòng 02 tháng tới. Và để thúc đẩy hơn nữa tiến triển đàm phán, theo thông tin từ phát ngôn viên của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, đầu tháng 2 tới một nhóm đàm phán của Hoa Kỳ dẫn đầu bởi Trưởng đoàn đàm phán, bà Barbara Weisel, sẽ sang Việt Nam để thảo luận về các vấn đề còn nhiều tranh cãi giữa hai nước như lao động, doanh nghiệp nhà nước, tiếp cận thị trường và một số vấn đề khác. Sau đó, nhóm đàm phán này cũng sẽ đến một số nước TPP khác, bao gồm Malaysia, Singapore, Nhật Bản, Peru, Chile và Mexico.
Tóm lại, với những động thái hết sức tích của nước hiện đang cầm trịch trong TPP – Hoa Kỳ với việc thúc đẩy thông qua TPA, đẩy nhanh đàm phán về các vấn đề còn tồn đọng, chuẩn bị rà soát sẵn sàng cho ký kết hiệp định…người ta lại dấy lên hy vọng, rằng dường như TPP có thể sắp kết thúc đàm phán.
Nguồn: Trung tâm WTO- VCCI
