Từ ngày 13/6/2025, Israel bắt đầu chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” tấn công bằng không quân vào các cơ sở hạt nhân, khu vực quân sự, cơ quan đầu não tại Tehran và một số cơ sở lọc hóa dầu của Iran. Trong 10 ngày qua, cả Iran và Israel đã tiến hành nhiều cuộc tấn công quân sự quy mô lớn sang lãnh thổ của nhau, đặc biệt với sự tham gia trực tiếp của Hoa Kỳ vào các cuộc tấn công nhằm vào Iran, làm tăng nguy cơ về một cuộc chiến tranh lan rộng ở quy mô lớn trong khu vực.
Dự báo, giá cả các mặt hàng tiêu dùng, giá nhiên liệu, giá dầu thế giới sẽ có biến động theo chiều hướng gia tăng trong thời gian tới, gây ra tác động tiêu cực gián tiếp và đa chiều đến hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu của Việt Nam nói chung cũng như với khu vực Trung Đông nói riêng. Đối với dịch vụ logistics, giá nhiên liệu tăng sẽ đẩy giá cước vận tải biển, vận tải hàng hóa đường không tiếp tục gia tăng đồng thời ảnh hướng tới tuyến vận tải hàng hóa cho các nước Ả-rập tại vùng Vịnh. Hiện tại, Iran đang cân nhắc khả năng đóng cửa eo biển Hormuz, trước diễn biến tình hình chiến sự tại khu vực này, một số công ty vận tải biển đã tăng phụ phí bảo hiểm cho tàu qua vịnh Ba Tư và biển Ả-rập. Nếu lực lượng Houthi (được Iran hậu thuẫn) ở Yemen tiếp tục tấn công tàu thuyền thương mại của Israel, Hoa Kỳ, Anh và đồng minh, đe dọa an ninh ở Biển Đỏ, đặc biệt là khu vực quanh eo biển Bab el-Mandeb và tuyến đường đến kênh đào Suez, sẽ tiếp tục gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến logistics và chuỗi cung ứng toàn cầu. Hiện nay, lưu lượng tàu qua Biển Đỏ và kênh đào Suez đang rất hạn chế. Phần lớn tàu chở hàng sang châu Âu vẫn phải đi qua Mũi Hảo Vọng (Nam Phi) khiến chi phí logistics tốn kém, thời gian vận chuyển kéo dài.
Trước tình hình nêu trên, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đề nghị các Hiệp hội ngành hàng xuất nhập khẩu, Hiệp hội hoạt động trong lĩnh vực logistics theo dõi sát diễn biến tình hình, thường xuyên trao đổi với các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan để thông tin cập nhật đến các hội viên để chủ động kế hoạch sản xuất, phương án tổ chức xuất nhập khẩu và vận tải hàng hóa, tránh để phát sinh ùn tắc và giảm thiểu các tác động tiêu cực do căng thẳng từ cuộc xung đột giữa Israel và Iran như hiện nay, đồng thời góp phần cải thiện sự linh hoạt và khả năng chống chịu với các biến động của môi trường kinh doanh quốc tế liên quan đến doanh nghiệp Việt Nam khi xảy ra các sự cố không mong muốn phát sinh trong tương lai. Cụ thể:
1. Đa dạng nguồn cung ứng hàng hóa cũng như tìm kiếm các thị trường khác có nguồn cầu tương tự để lựa chọn phương án thay thế, giảm thiểu ảnh hưởng khi hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang Israel, Iran và khu vực Trung Đông gặp khó khăn, lâu dài có phương án chủ động ứng phó với sự cố tương tự trong tương lai.
2. Khi đàm phán, ký kết các hợp đồng mua bán cần quan tâm và chú trọng tới hợp đồng (hoặc điều khoản) về logistics, vận chuyển, giao hàng và bảo hiểm nhằm bảo vệ doanh nghiệp trước rủi ro và tổn thất khi có sự cố, đảm bảo rằng các hợp đồng vận chuyển có điều khoản về tình huống bất khả kháng, bồi thường và phân chia chi phí khi hàng hóa gặp rủi ro, đồng thời, cần mua bảo hiểm đầy đủ cho hàng hóa để phòng ngừa rủi ro và giảm tổn thất khi phát sinh sự cố tại thị trường nhập khẩu.
3. Thường xuyên, chủ động phân tích, phối hợp trao đổi thông tin với các Bộ, ngành có liên quan về số liệu xuất nhập khẩu hàng hóa; tình hình biến động địa chính trị có ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu và vận tải của doanh nghiệp Việt Nam; tình hình vận tải hàng hóa, giá cước, chi phí, phụ phí, v.v… nhằm kịp thời thống nhất phương án ứng phó đối với các tình huống tương tự trong tương lai.
4. Chủ động xây dựng kế hoạch phòng ngừa, thích ứng để giảm thiểu nguy cơ, rủi ro, tổn thất từ các sự cố trong thương mại, vận chuyển quốc tế và các vấn đề liên quan, chuẩn bị phương án phản ứng kịp thời để hạn chế ảnh hưởng đối với chuỗi cung ứng.
5. Thường xuyên trao đổi với các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan như Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, các Thương vụ, Chi nhánh Thương vụ của Việt Nam tại nước ngoài để tìm kiếm những đơn hàng mới, thị trường mới có tiềm năng, từ đó có phương án thay thế hoặc ưu tiên khai thác, tận dụng tối đa các cơ hội.
Các đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương căn cứ theo chức năng, nhiệm vụ được giao sẽ theo dõi sát, kịp thời cập nhật thông tin về diễn biến tại khu vực Trung Đông để trao đổi với các Hiệp hội, nghiên cứu tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế để có khả năng chủ động ứng phó với các tình huống tương tự trong tương lai.
Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) xin thông tin để các Hiệp hội cùng phối hợp, triển khai thực hiện./.
Theo Bộ Công Thương
